Na drzewie

Żółtnica pomarańczowa w Ogrodzie Botanicznym UKW.

Moda na tenis

Ostatnio zapanowała moda na tenis. Nawet w przyrodzie. W Ogrodzie Botanicznym widziałam z daleka dwóch chłopaków niosących w dłoniach spore piłeczki. W pierwszej chwili pomyślałam, że niosą może wyrośnięte jabłka. Gdy podeszłam do tamtego miejsca, ujrzałam na ziemi pod drzewem trzy dziwne, okrągławe owoce w kolorze zielono-żółtym. Obok na tabliczce była podana informacja, że to żółtnica pomarańczowa (Maclura pomifera). Jest to gatunek małego drzewa lub krzewu z rodziny morwowatych. Do początku XIX wieku rosła wyłącznie w Teksasie i na południu stanów Oklahoma i Arkansas. W Ameryce dorasta sporadycznie do 10 metrów wysokości. Pozyskiwane z niej żółte jedwabiste drewno, niezwykle twarde i sprężyste, jest najdoskonalszym naturalnym materiałem do wyrobu łuków. Poza tym dzięki mocnemu drewnu i cierniom nadaje się idealnie na żywopłoty. Od połowy XIX wieku żółtnica była sadzona w prawie całej Ameryce jako naturalne ogrodzenia plantacji i stanowiła ochronę przed stadami bydła. Sprzedawcy nasion reklamowali ją w taki sposób: „Wysoka jak koń, silniejsza niż byk i wieprz nie przeciśnie się przez nią”. Przez kilka dziesięcioleci posadzono tysiące kilometrów żółtnicowych żywopłotów. Boom trwał dotąd, aż wynaleziono dobrej jakości drut kolczasty.

Żółtnica jest dwupienna. Ma drobne, rozdzielnopłciowe kwiaty, zebrane w kuliste kwiatostany. Męskie zwisają i osiągają do 3,5 cm średnicy, a żeńskie są wzniesione i mniejsze. Kwitnie w końcu maja i w czerwcu. Oryginalne kuliste owocostany złożone są z drobnych orzeszków otoczonych rozrośniętą osadką kwiatostanową o bruzdowatej powierzchni i zielonej (niezapylone kwiaty) lub pomarańczowej barwie, średnicy nawet do 15 cm. Pojawiają się tylko na egzemplarzach żeńskich, nawet na rosnących samotnie. Owocostany wiszą długo, nawet po opadnięciu liści. Niejadalne owocostany są doskonałym odstraszaczem na muchy, pająki, karaluchy i inne owady. Podobno pozostawiony w naczyniu zgnieciony owoc zabezpiecza pomieszczenie przed owadzimi intruzami przez kilka tygodni! W Polsce owocująca żółtnica jest rzadkością. W Europie Środkowej owocostany nie dojrzewają w pełni. Wszystkie części rośliny zawierają biały sok mleczny. Liście mogą służyć jako pokarm dla jedwabników.